Het AI nieuws van week 37

Google, ik word er zo moe van

Ik was de afgelopen week in Belgrado en ik wilde daar een boek lezen over de Joegoslavië-oorlog. Simpel, toch? Dus ik ff naar Google om te vragen wat het beste boek is...

En daar staat natuurlijk De Camino als suggestie. Heb ik al gelezen, maar goed, dat weet Google niet. He maar wacht eens, wat staat daar nu? De Camino is van Anna Visser!

Maar ik ben gewaarschuwd door Hema Budaraju dat je alles moet controleren wat uit Gemini komt, dus ik zal maar even snel op de link van de Jeugdbieb klikken. Ah ja, geen enkel voorkomen van Anna Visser op die site... Gekmakend toch?! En wat helpt mij deze onzin doorwaden? Dat ik al weet van wie de Camino is, natuurlijk, van de onvolprezen en zeker geen literatuurschrijvende Anya Niewierra!

Zoals ik al eerder schreef, als we leerlingen AI laten gebruiken zodat "ze ermee kunnen leren werken", en we zeggen erbij dat ze wel goed moeten controleren, hoe controleren ze dan? Hoe weet je dat je moet controleren of de Camino wel van Anna Visser is en niet, ik noem maar wat, of het wel over de Joegoslavië-oorlog gaat, of of dat voor één van de andere boeken geldt.

Duik je inderdaad aangeraden diep, en Google je "Anna Visser Camino" dan is één van de hits deze link, over een een Anna Visser, die zowaar een boek heeft geschreven over de Camino getiteld "Mijn herberg aan de Camino". Een naïeve lezer kan nu ook zo maar eens tot de conclusie komen dat het foutje niet de auteur is, maar de titel van het boek, en zo tot de conclusie komt dat het boek van Anna Visser over de Joegoslavië-oorlog gaat. Je zal het maar helemaal uitlezen met dat idee, steeds maar bladzijdes omslaand wachtend op Sarajevo.

Het is natuurlijk ook totaal onlogisch dat Niewierra's boek over Noord-Spanje, ook over Joegoslavië gaat, maar het klopt toevallig wel.

Het is gewoon zo vermoeiend, de hele tijd moeten zoeken. Zo zag ik deze week deze grappige vogel langskomen op BlueSky.

Had je een paar jaar geleden nog gedacht: wat een gekke vogel, wat is de natuur toch mooi. Nu moet ik meteen gaan denken: Is dit echt? Dat oog, die krullen, verdacht toch? Het is vast AI! Gelukkig zijn er dan mensen die aankomen met bronnen, het blijkt de Curl-crested Aracari te zijn, maar op andere plaatjes heeft die toch niet zo'n weelderige krullenbos, en het oogje lijkt ook wat anders. Alhoewel je op Flickr weer een foto vindt die best op deze lijkt.

Dus misschien is deze foto toch met AI gemaakt? Ik zal je zeggen dat ik er zo'n half uur aan besteed heb, en het nog niet weet, en dat is dus precies het probleem. Ik ben geen vogelexpert, maar een leerling is dat ook niet, dus die kan ook niet nagaan of iets echt of nep is, dat kan je eigenlijk alleen als je alles al weet. En de tijd die ik nu heb besteed aan zoeken of deze vogel echt is, had ik overduidelijk veel nuttiger in kunnen zetten door een gegarandeerd correcte bron over de Aracari te lezen — een boek, bijvoorbeeld, of luisteren naar wat een leraar erover kan vertellen. Controleren of wat AI uitvoert klopt, is, zoals Alex Hanna, auteur van het boek AI Con zo mooi uitlegt, helemaal geen leerdoel in de meeste vakken!

Ow, wat had ik toch gewild dat we in een wereld leefden waarin de makers van AI software vrijwillig, uit plichtsbesef, of door regelgeving gedwongen, op ieder plaatje een duidelijk watermerk hadden gezet. Vergeet niet dat het triviaal is om morgen alle AI software zo te maken dat dat op beeldmateriaal zit — het is pure onwil dat dat niet gebeurt.

Niet voor niets beargumenteren docenten Irma Machielse en Regina van Tongeren in Volkskrant dat het gebruiken van AI in de klas, zelfs met Study Mode, niet kán werken, want het blijft studenten blootstellen aan "overtuigend klinkende maar foutieve of bevooroordeelde redeneringen":

"Alleen docenten kunnen die reflex doorbreken, met werkvormen en beoordelingscriteria die het leerproces centraal stellen in plaats van de eindopdracht.

Ook leggen Machielse en van Tongeren eens de vinger op de zere plek wat betreft de moraliteit van AI — het is hoe je het ook wendt of keert, gebaseerd op diefstal van boeken en andere bronnen:

"Dat is geen slimme innovatie, maar schending van auteursrecht. Wat leren we studenten als we kritiekloos een tool inzetten die zélf morele en juridische grenzen overschrijdt?"

Afgelopen week gaf ik een lezing over de worsteling die kinderen hebben met programmeren: het is zo moeilijk om de codes goed te krijgen, en ik zei dat LLMs daar, in theorie, echt bij zouden kunnen helpen. Ik geloof daar echt in. Maar... nu (commercieel beschikbare) AI gebruiken betekent meedoen aan het systeem van extractie en uitbuiting van mensen, ideeën, en de planeet.

Iedereen, echt, iedereen die nu zegt dat we AI moeten omarmen, zegt ook dat dit goed is, of prima, of minstens acceptabel. Net als vlees eten betekent de bio-industrie goedkeuren, of vliegen de fossiele industrie.

Om die reden alleen al zou je kunnen zeggen: geen AI in het onderwijs. Onze open brief, en het bijbehorende paper kregen deze week heel veel aandacht, bijvoorbeeld ook dit geweldige interview met hoofdauteurs Olivia Guest en Iris van Rooij!

Nog een keer over rijke mensen

Lang en goed interview in Volkskrant over superrijken met Evan Osnos, auteur van het boek The Haves and Have-Yachts.

Echt een stuk dat je moet lezen als je interesse hebt in ongelijkheid. Ik schreef natuurlijk voor de zomer al twee keer over het geweldige Rolling Stone stuk dat uitlegt hoe rijken zo anders denken dan gewone mensen, maar dit stuk gaat niet zozeer over hun innerlijke leven maar over hun uiterlijke. Ten eerste maakt Osnos gehakt van het idee van trickle down economics [[1]] dat rijkdom aan de top ook wel naar beneden druppelt:

"Het aantal Amerikaanse miljardairs is gestegen van 66 in 1990 naar ruim 800 nu. In diezelfde periode is het mediane uurloon met slechts 20 procent gestegen. Dat betekent dat de middenklasse niet van Amerika’s toenemende welvaart heeft geprofiteerd."

Verder schetst het stuk goed het verschil tussen "oud geld" (hier niet in de betekenis van generationele rijkdom maar gewoon rijken van vroeger, aldus het stuk van voor 2001), waaronder Andrew Carnegie, John Rockefeller, Bill Gates en Warren Buffett die nog een soort "noblesse oblige" aanhingen en hun geld voornamelijk weggaven aan goede doelen, en "nieuwe rijken" die alleen om hun vanity projecten geven zoals mega-jachten en met een dikke raket naar de maan.

Ik heb het boek van Osnos nog niet gelezen, een review op Bookwyrm luidt: "Goed geschreven maar slecht voor mijn humeur", en ik denk dat dat voor mij ook zou gelden, je wordt er niet echt blij van.

Het verschil tussen de oude rijken en hun manier van doen, en de nieuwe rijken zien we ook in de manier waarop in Amerika universiteiten worden gefinancierd, en wat de afgelopen week helder uiteengezet werd door Claudine Gay die in Nederland was. De tijd, zegt ze, waarin rijke mensen gewoon aan de universiteit doneerden en ze verder hun werk lieten doen, die is voorbij. Nu moeten universiteiten al voor ze iets gaan doen, bedenken wat donoren daar wel of niet van zouden kunnen vinden en daarop anticiperen. Zo wordt de financiering een soort dans:

"where universities anticipate donor reactions, donors express preferences without making demands, and decisions get shaped by conversations that never officially happened."

Het deed me denken aan The Tyranny of Stucturelessness van feministe Jo Freeman, die beschrijft hoe in feministische groepen in eerste instantie alles in een platte hiërarchie in goed overleg ging. Maar naar mate groepen groter werden, werden er subgroepen gevormd die achter de schermen macht gingen uitoefenen op processen. Dat, zo zegt Freeman, is in bepaalde zin nog erger dan formele macht, omdat mensen die niet tot de incrowd behoren, niet snappen wat er speelt.

"Those who do not know the rules and are not chosen for initiation must remain in confusion, or suffer from paranoid delusions that something is happening of which they are not quite aware."

Freeman wordt trouwens erg vaak verkeerd begrepen, want haar conclusie is niet dat formele hiërarchie beter is dan informele, omdat je die tenminste kan zien en beoordelen, maar juist dat macht meer verdeeld moet worden in een groep, door het roteren van taken, het delen van verantwoordelijkheid met zoveel mensen en transparante informatievoorziening.

In de categorie: rijke mensen maken het leven van anderen zuur, kwam ik ook nog dit clickbaiterige gedoe van NRC tegen, dat start met de zin: "Rutger Bregman had ongelijk. En hij moest het tot zijn eigen spijt zelf toegeven."

Nou ben ik de laatste die dat sneu vindt, hoor, maar het stuk over hoe het basisinkomen echt niet werkt vertelt vooral het verhaal van wát er dan zou moeten werken. De meeste van de in het stuk beschreven onderzoeken tonen aan dat mensen die een basisinkomen krijgen, meer vrije tijd hebben. Heerlijk, toch? Dat zouden we allemaal wel willen. Maar nee, dat is niet goed genoeg. Die vrije tijd moet je nuttig gaan besteden, aan studeren, of, desnoods, aan met je kinderen spelen.

"Maar we verwachtten ook dat deelnemers op grotere schaal weer naar school zouden gaan of zich zouden laten bijscholen”, vertelt OpenResearch-onderzoeker Eva Vivalt van de Universiteit van Toronto aan de telefoon. „Of dat ze slechte banen zouden inwisselen voor betere banen. Maar dat gebeurde allemaal niet."

Gewoon een beetje chillen, dat is zonde van het geld! Ik vind het echt een interessant inkijkje in de gedachten van de onderzoekers zelf, want waarom zou je verwachten bijvoorbeeld dat mensen een betere baan zouden nemen. Dan moeten die banen er wel zijn. En voor een paar duizend piek kan je je ook niet zomaar laten bijscholen (zeker niet in Amerika).

Hallucinant wordt het stuk hier:

"De personen in de groep van 1.000 euro gaven meer uit aan onder meer voedsel, huur en vervoer. Dat verhoogt ongetwijfeld de kwaliteit van leven, benadrukken wetenschappers, maar uit hun metingen komt niet naar voren dat dit leidt tot een betere gezondheid, een groter geluksgevoel of een baan waar iemand blijer van wordt."

Het is misschien subtiel als je zelf geen onderzoeker bent, maar als er een metriek is die "ongetwijfeld" aangeeft dat de kwaliteit van leven verhoogt, maar die komt in je metingen niet naar voren, dan betekent dat vooral dat je metingen niet deugen!

Het hele idee van een basisinkomen moet niet gaan over of "het werkt" maar over of het menselijk is. Mensen hebben geld nodig om te leven. Dat onderzoekers allerhande manieren verzinnen om het effect te meten, is het probleem, en niet de oplossing.

Je zou je hooguit nog kunnen afvragen of het gewoon geven van geld goedkoper is dan het optuigen van complexe systemen om mensen te controleren **kuch, toeslagenaffaire, kuch**. Dan is de vraag dus niet of het de mensen die het krijgen iets oplevert, maar de samenleving geld spaart, en de ontvangers stress. Niet de stress van geen geld hebben, maar de stress van slecht behandeld worden door de overheid. Gelukkig zien we in Nederland al iets van verbetering in de houding naar mensen in de bijstand.

Nate Silver versus de wetenschap

Nate Silver, we kennen hem van verkiezings-voorspellingswebsite 538, waar hij een beetje is ingerold als voorspeller van sportwedstrijden. En recentelijk liet hij zich nogal scherp uit over wetenschappelijke papers.

Nu dacht ik in eerste instantie dat hij misschien wel een punt had. Journalisten worden immers opgeleid om zin en onzin van elkaar te onderscheiden en lezen kritisch. Of ze dat altijd allemaal doen is een tweede, maar in theorie is het wel een vaardigheid die ze hebben geleerd en hebben geoefend.

Wetenschappers daarentegen worden niet opgeleid om kritisch over wetenschappelijk werk na te denken. Ik heb in mijn opleiding geen enkel vak gehad waarin we oefenden om fouten uit wetenschappelijke papers te halen, noch heb ik ooit zo'n vak gegeven of ergens gegeven zien worden. Je wordt opgeleid om wetenschap te doen, niet om het te lezen en zeker niet om het te controleren. En al helemaal niet om de detective uit te hangen om te bekijken of er niet op allerhande manieren in papers gefraudeerd is. Zie ook mijn zomerspecial over fraude in de wetenschap, of dat papers uit een zogeheten 'paper mill' komen.

Echter! Nieuw onderzoek van de UvA geeft een genuanceerder beeld, niet zozeer over papers zelf, maar over nep-tijdschriften — ook al zo'n uitwas van de gekte van wetenschappelijke publicaties. Journalisten die voor het paper werden geïnterviewd zeiden dat ze goede strategieën hadden om te weten of een tijdschrift nep was, bijvoorbeeld... kijken naar prestige. Tsja, dat kunnen wetenschappers ook.

De ideologie van Silicon Valley

In 2016 schreef ik op mijn Engelstalige blog over Peter Thiel, die toen al uitkwam voor Team Trump, die in 2009 al openlijk had betoogd dat vrouwenkiesrecht een probleem is (daar verwijs ik ook naar in die post). Ik betoog in het stuk dat we gewoon op moeten houden met zulke mensen een podium geven: je hoeft ze niet uit te nodigen, je hoeft ze niet te interviewen, en je hoeft niet met ze in discussie. Deze post ging voor mij niet alleen over het publieke domein, in mijn persoonlijke leven zat ik in een bestuur met iemand die zich op een zeker moment bekend maakte als gelover in "vaccins veroorzaken autisme". Mijn reactie was simpel: hij eruit of ik eruit, met zulke mensen werk ik niet.

Tijdens Trump 1 viel het, uiteindelijk, mee met de invloed van Peter Thiel, en net als heel veel mensen was ik te gulzig blij toen Biden verkozen werd in 2020, denkend dat de antivaxxers en de vrouwenhaters in de marges van de geschiedenis zouden eindigen (sommige mensen lieten het niet na om mij "overdrijven" te verwijten over Trump 1).

Maar helaas. In 2025 zagen we meteen waar de tech leiders stonden, namelijk letterlijk achter Trump, en deze week was het weer raak. Het is bizar om Sam Altman te zien die Trump een geweldige, pro business president noemt en maar stroop blijft smeren.

Het is voor sommige mensen blijkbaar een totale verrassing dat Big Tech helemaal niet woke is. Soms moet ik echt even met mijn ogen knipperen, zoals toen ik in NRC zag dat ook Robbert Dijkgraaf weet wie Peter Thiel is, al loopt hij met zijn verhaal wel decennia achter de feiten aan: Thiel startte zijn scholarship voor schoolverlaters al in 2011 en schreef al in 1998 (!!) een boek over politieke correctheid, ver ver voor woke dus! Dijkgraaf lijkt te denken dat dit zich allemaal kortgeleden heeft afgespeeld, want hij koppelt het aan recente gebeurtenissen.

Dit gedachtegoed echter stamt uit de vroege tijd van het internet. In 1995 al schreven Britse wetenschappers Richard Barbrook and Andy Cameron over de Silicon Valley ideologie:

"Information technologies [...] empower the individual, enhance personal freedom, and radically reduce the power of the nation-state. Existing social, political and legal power structures will wither away to be replaced by unfettered interactions between autonomous individuals and their software. [...] big government should stay off the backs of resourceful entrepreneurs who are the only people cool and courageous enough to take risks."

Precies wat er nu op grote schaal overal geloofd wordt: "The Californian Ideology rejects notions of community and of social progress and seeks to chain humanity to the rocks of economic and technological fatalism." Het treffendst van het stuk is misschien we de zin dat de Silicon Valley mensen in die tijd geloofden dat nieuwe technologie "America's social, racial and economic problems [zou oplossen] without any sacrifices on their part".

Toen het duidelijk werd, midden jaren '00, dat dat niet zou lukken, kwam het diversiteitsactivisme op. En juist daarom is het misschien ergens wel te begrijpen dat deze geschiedenis van Silicon Valley op de achtergrond raakte.

We zijn vergeten wat die libertaire roots zijn, na een decennium lippendienst bewezen aan diversiteit op het gebied van gender, ras, en seksuele geaardheid. In zekere zin gebeurde er bij Big Tech het tegenovergestelde van op universiteiten. Waar in de universiteiten het enthousiaste bestuur diversiteitsinitiatieven doorvoerden ondanks interne tegenstand, omdat ze door de buitenwereld niet gezien wilde worden als conservatief, bij tech-bedrijven voerden juist niet-enthousiaste besturen diversiteitsinitiatieven door ondanks externe tegenstand, omdat ze door hun medewerkers niet gezien wilden worden als conservatief. Dat niet-enthousiasme wordt opeens heel duidelijk, nu bijvoorbeeld Zuckerberg opeens komt klagen dat Big Tech te feminien is geworden [[2]] . Je kan veel van onze CvB's zeggen maar dat doen ze toch nog niet!

Denk je? Nou ik wil echt heel graag meer weten over hoe Peter Thiel denkt dat de antichrist binnenkort op de stoep staat; ik kan er geen genoeg van krijgen? Lees dan dit stuk van theoloog Michael Christensen die duiding geeft.

Thiel [is] one of the most influential technocrats alive, warning against authoritarian systems while also profiting from the technologies, political networks and surveillance tools that could enable them. 

Met AI, zo schrijft João Camargo op Common Dreams, hebben de tech bros eindelijk het perfecte vehikel om hun dromen waar te maken.

Over AI en hun ideologie gesproken, de duidelijkste van de onderliggende geloven van de technologiesector is de aanname dat techniek overal bij kan helpen, ook wel solutionisme genoemd (ook in het stuk van Barbrooke en Cameron wordt dat aangestipt). Ik vind solutionisme geen lekker bekkende term, maar we zullen het we maar mee doen. Dat zagen we bijvoorbeeld ook in het recente opiniestuk in Nature over hoe AI het klimaatprobleem gaat oplossen, met goed klinkende maar totaal niet onderbouwde stukken nonsense zoals:

"Without artificial-intelligence technologies, balancing human-caused greenhouse-gas emissions with carbon removals by 2050 is out of reach."

Tsja, ook met AI gaat het waarschijnlijk niet lukken, zo haalde Google de afgelopen weken stilletjes klimaatdoelen uit hun plannen voor datacentra.

Dat opiniestuk werd op LinkedIn trouwens gedeeld door een bekende Nederlandse journalist als 'Nature paper', wat misschien aangeeft dat ze inderdaad niet zo kritisch zijn als Nate Silver denkt...?

Maar helaas, opiniestuk of paper, het soort technische oplossingen dat erin staat, werkt niet, en erger nog, alles wat klinkt als een oplossing leidt alleen maar af aldus Martin Siegert, glacioloog van de universiteit van Exeter: "It becomes something that is working against what we need to do, which is to decarbonise."

AI op school: te ja of te nee?

Nou, het schooljaar is begonnen dus het regent weer opinies over AI. Gaan we het doen?

"Te ja of te nee" was een gevleugelde uitspraak van mijn oude leraar geschiedenis, meneer van Loenen. Als ik aan een goede leraar denk, denk ik aan hem. Hoe hij altijd voor zijn lokaal stond en je uitnodigde om binnen te treden in zijn "historische tempel". Met zijn enthousiasme voor zelfs tamelijk saaie onderwerpen kreeg hij de hele klas mee, op een manier waar geen AI tegenop kan.

Gijs Korenblik lijkt me ook zo'n docent, hij vraagt zich in de Volkskrant af "hoe effectief mensen leren als AI een vast onderdeel van onderwijs is. Reden tot zorg, gezien de wiskunde- en taalachterstanden die we op dit moment al zien. Het zou mij niet verbazen als we aan de wieg staan van een idiocratie."

VU-collega Erik Scherder uitte vergelijkbare zorgen op Radio 1 en ook Nicolas Carr van The Shallows deed een hele mooie duit in het zakje, en betrekt het op zichzelf, wat ergens nog krachtiger is. Ja, het internet is geweldig en je kan er alles op opzoeken, schrijft hij, maar dat krijgen we niet voor niks, het gaat ten koste van je aandachtsspanne: "The deep reading that used to come naturally has become a struggle."

Dat is denk ik voor mijn generatie, opgegroeid zonder veel internet, herkenbaar. En kinderen dan? Zitten ze echt en masse met hun chat-vriend te kletsen? Natuurlijk, sommigen wel, wie wilde er als kind geen shortcut om niet te hoeven nadenken?

Maar zeker niet iedereen. In een schitterend stuk in the Atlantic snijdt Ashanty Rosario, senior op een Amerikaanse highschool, een heel nieuw bezwaar aan tegen AI. Vroeger, schrijft ze, zwoegden we samen op deadlines, en dat gaf ook een groepsgevoel.

"Now the deadline has been sapped of all meaning. AI has softened the consequences of procrastination and led many students to avoid doing any work at all. As a result, these programs have destroyed much of what tied us together as students."

Het moeten doen van huiswerk, gaat niet alleen om huiswerk, maar ook om leren dat je op tijd moet beginnen, en dat je soms even hard moet werken. Dát zijn dingen die je ook voorbereiden op het echte leven. Wat gebeurt er met je brein als je dat nooit oefent? "We’re dulling the very instincts that we need to prevail in life: grit, critical thinking, and the ability to function smoothly under stress." zegt Rosario.

En ouders dan? Die pushen scholen toch steeds omdat ze zo ouderwets zijn? Nou, nee, ouders zelfs in Amerika zijn kritisch (net als we al zagen in Korea), en verzetten zich steeds vaker (terecht!) tegen het in invoeren van AI. De grootschalige PDK poll liet zien dat 70 procent van ouders niet wil dat persoonlijke gegevens van hun kinderen in AI systemen terecht komen, en, heel opvallend, is steun voor door AI gemaakte lessen van 62% in 2024 gedaald naar 49% nu!

Daar hebben ze ook reden toe, technologiebedrijven wurmen zich klassen in, en niet vanuit didactisch oogpunt, met sterren, punten, en muntjes leren we kinderen waar het leven om draait.

"The apps are designed to extract data with every click and deploy nudges to maximise screen time [...] These are different veneers of the same psychological lever that keeps children scrolling social media late at night."

En wat moeten leraren ondertussen doen?

"Teachers, meanwhile, are handed dashboards from platforms such as Arbor or NetSupport, where pupils appear as scores and traffic-light charts – a thin proxy for the complexity of classroom life."

Ja: Om de 3 dagen duimpje omhoog of omlaag en na de les een vinkje. Niet voor niets zijn docenten overal kritisch, bijvoorbeeld ook in Schotland, zeker in het hoger onderwijs horen we dat veel, vermoedelijk omdat die docenten beter het pad naar gezamenlijke opiniestukken weten te vinden.

Grappig trouwens, via het stuk van Korenblik kwam ik op een stuk uit januari 2024 uit Parool, met daarin de zin:

"De wereld van AI trilt op zijn grondvesten door de recente lancering van de GPT-store, een digitale etalage vol AI-chatbots gebaseerd op een taalmodel. Deze ontwikkeling zou een nieuw tijdperk kunnen inluiden, vergelijkbaar met hoe Apple’s App Store in 2007 een nieuwe markt creëerde"

Dit prikt de hype bubbel maar weer eens lekker lek, want die store, daar heeft niemand het nu toch nog over?

Vrouwen en literatuur, deel 2

Paul Sebes kreeg bij mij de wind van voren over zijn gemopper over de vrouwtjes, en ik was blijkbaar niet de enige, dus hij dacht dat het wel een slim plan was om wat verder in de vlek te gaan zitten wrijven. Nou, je bent nog geen drie zinnen in zijn stuk of je bloed kookt alweer van zijn badinerende toon, hij moet namelijk even benadrukken dat de mensen die reageerden allemaal niet bekend zijn, en al hun namen vooraf te laten gaan door "een zekere": "een zekere Lotte Kraker", "een zekere Barbara Geenen" etc. "Een zekere Felienne Hermans" ontbreekt helaas uit het rijtje, wel jammer lezers dat jullie mijn geklaag niet bij hem onder de aandacht hebben gebracht.

Zijn stuk, zo schuimbekt hij verder, was GEbAsEErd Op FeiTEn! Feiten jongens, onweerlegbare stukjes OndErzOEk! Hij kan er toch ook niets aan doen, het is nu eenmaal zo.

Ik ga dus nog een keer mijn punt maken omdat Sebes het nog niet snapt, en wie weet kan hij over een paar weken op zijn Substack over mij klagen.

Zeggen dat van zijn 1500 titels maar 4 literair te noemen zijn, is een mening. Niet perse alleen zijn persoonlijke mening, maar een mening nonetheless, gebaseerd op collectieve aannames over wat literair is. Hij presteert het om Niewierra onder dezelfde noemer te scharen als Suzanne Vermeer, wat een aanslag is op de goede smaak, zeker als je het hebt over de Camino. En hoe weet hij dat eigenlijk, dat die boeken niet literair zijn? Simpel joh, dat kan je blijkbaar niet alleen zien aan het geslacht van de schrijver, ook gewoon aan de titel:

"De Bestsellerlijst staat vol [...] met titels als ‘Waar de zon de sneeuw raakt’, ‘Al het blauw van de hemel’, ‘Duinhuisje’, ‘De Verloren Dochters’ en ‘Dromen van een nieuw begin’ en daar ging mijn stuk in NRC over, over dát soort boeken."

Dat is ook weer frappant, want de door hem wel geroemde Elena Ferrante schreef een boek dat "De Verloren Dochter" (enkelvoud) heet, schitterend verfilmd met Olivia Coleman. Hoe hij uit de titel al kan zien dat het niks is, is me een raadsel.

Maar Sebes heeft ook nog een tip hoor, voor ons meiskes.

"Ik zou zeggen: spreek je seksegenoten erop aan en vraag ze waarom ze zo massaal kiezen voor romance, feelgood en vrouwenthrillers en niet voor literatuur."

Tsja, dat hoef ik niet te vragen, dat weet ik zo ook wel. 1) omdat we houden van dingen die vrouwen schrijven, omdat die vanuit ons perspectief komen, en 2) omdat de termen romance en vrouwenthrillers verzonnen groepen zijn om vrouwelijke schrijvers te disenfranchisen. Waarom is het romance als een vrouw schrijft over liefde, maar niet als een man dan doet? In het oeuvre van Ian McEwan dan soms ook voornamelijk romance? En wat, in godsnaam is een vrouwenthriller?! Ik stel me zo voor dat het in het hoofdkwartier van het patriarchaat ongeveer zo aan toeging:

"Thriller, dat klinkt cool en spannend... Dat mogen de vrouwen niet ook hebben, snel doe iets!"
"Ah, ik weet het al...! We zetten er gewoon vrouwen- voor!"

Alle woorden zijn verzonnen, maar een woord als vrouwenthriller heeft een heel specifieke macht en doel. Van zijn hele 3000+ woorden maakt Sebes er geen eentje aan vuil aan de sociale structuren die het bestaan van dit soort classificaties veroorzaken en in stand houden.

Slecht nieuws

Ik heb deze week geen ruimte meer om een lezersvraag op te pikken! Heb je er nog eentje in de wachtrij... even geduld aub :)

Stemhulp vragen aan chatGPT? Beter van niet, zelfs het verschil zien tussen PVV en VVD lukt niet goed (maar to be honest, dat is voor mensen ondertussen ook vrij lastig...)

Het internet gaat eraan, oftewel “the open web is already in rapid decline”. Dat zijn niet mijn woorden, of die van Cory Doctorow over enshittification, maar die van Google zelf! Ze zeggen dat niet zomaar, maar in een rechtszaak, waarin ze beargumenteren dat een nieuw voorstel om Google's advertentietak op te hakken, omdat ze nu zowel verkoper als bemiddelaar van advertentieruimte zijn—eerder al heel goed uitgelegd door held Ed Zitron [[3]] —die decline dus nog erger gaat maken.

Marcel Levi, de baas van NWO, snijdt een paar hoekjes af over eiwitten, en wordt daar in Trouw terecht op gewezen. Je kan zeggen: goed nieuws, want de journalistiek werkt als controlemechanisme. Je kan ook zeggen (zoals "Sjamadriaan" ter Braack ook doet): slecht nieuws want zo gaan mensen de wetenschap nog meer wantrouwen.

Stroom wordt duurder, en dat komt, onder andere, door AI. Dit stuk gaat over de VS, maar het is waarschijnlijk dat dit ook in andere gebieden zo gaat verlopen.

Het gaat slecht met clubs in Berlijn. Aan de ene kant kan je denken: who cares? Maar aan de andere kant zijn die randen van de gewone, nette wereld waar je 's nachts wat kan beleven, niet alleen in Berlijn, maar ook op andere plekken in rap tempo aan het verdwijnen, aldus het stuk in the Guardian. En dan mis je toch wat, één van de geïnterviewden zegt het het best:

"If the alternative places all die out then all you’ll have are the mainstream clubs where you hear the same music everywhere and only drink Aperol Spritzes. Then we’ll get the kind of tourists we don’t want – it’ll be all Instagram models and TikTok people"

Ik wil in een wereld wonen waar diversiteit is en veel kan, waar je niet allemaal hetzelfde hoeft te zijn (ook al ga ik zelf nu graag om 10 uur naar bed).

En er is nog ander nieuws uit Duitsland van een heel andere aard, de ongelijkheid neemt er toe, een recent paper dat data vanaf 1968 heeft bekeken, concludeert dat de intergenerationele mobiliteit in Duitsland afneemt. Het inkomen van ouders wordt een steeds belangrijkere voorspeller van de onderwijscarrière van hun kinderen.

Google verdient aan YouTube advertenties ingekocht door Israël die hongersnood in Gaza ontkennen. Israël blijkt al voor miljoenen euros ads te hebben ingekocht gericht op publieke opinie in Westerse landen.

En goed of slecht, maar in ieder geval nieuws: Er wordt steeds minder en niet meer AI ingezet bij grote bedrijven.

Goed nieuws

Goed nieuws van persoonlijk aard! Ik ben sinds 1 september fellow van KNVI, de Koninklijke Nederlandse Vereniging van Informatieprofessionals. Leuk om extra me in te gaan zetten voor deze club.

Het had ook bij slecht nieuws gekund, maar in de OBA kan je boeken bekijken die in Amerika niet meer mogen op school. Ze hebben er een kleine tentoonstelling van gemaakt. Het is geweldig en droevig tegelijk.

Mooi meta-onderzoek: als je een goed gesprek wil met iemand, dat helpt het enorm om ervoor te zorgen dat de ander zich gehoord voelt. Dat zorgt volgens het paper voor meer: "relatedness, relationship satisfaction, trust, and turnover intention".

Nederlanders weten wat goed voor ze is... we hebben al bijna een vierdaagse werkweek geritseld! Het gemiddelde aantal uren dat we werken is 32 uur, zo meldt FT, en ook meer uur worden vaak in vier dagen gewerkt ipv in vijf. Dat Bert Colijn van ING in het stuk zegt dat hij soms raar wordt aangekeken omdat hij vijf dagen werkt vind ik wel sterk, maar verder, lekker gewerkt allemaal (of niet dus, haha!). Helaas is het natuurlijk zo dat de 32 uur (nog?) niet gelijk is voor mannen en vrouwen, en dat er onderliggend toch nog ongelijkheid voorkomt, maar het is allicht beter dan 40+0!

Mooi en diep onderzoek van University of California in Santa Barbara, dat een groep van meer dan 4000 jongeren vijf jaar lang volgde, en hun game gedrag onder de loep nam. Wat bleek keer op keer? Tieners die al depressieve klachten, gingen heel veel gamen, en niet andersom:

“The kids who were already having depressive symptoms and social issues were more likely to get stuck in a cycle of problematic gaming.” 

De neerwaartse spiraal van veel gamen naar depressie en dan weer naar meer gamen, lijkt dus niet zozeer aan de hand als gedacht. Dat is belangrijk als we naar oplossingen willen gaan kijken:

"Many parents think that simply taking away video games will solve the problem,” she added. “But without addressing what’s really going on [...] their child may relapse into more addictive gaming behaviors or find another outlet."

Het correspondeert goed met wat ik zelf al eerder schreef over telefoongebruik, een kind dat goed in zijn vel zit, zit niet voortdurend te telefonen. Dus hoe mooi smartphonevrij opgroeien ook lijkt, het is goed, maar geen oplossing voor onderliggende problematiek.

In Utrecht zijn drie hoogleraren aangesteld met een focus op onderwijs! Het blijft natuurlijk lastig om de incentives van de universiteit helemaal te veranderen, maar dit helpt wel wat, als voorbeeldrol voor de langere termijn, maar ook meteen als inspirerende docenten voor huidige studenten.

En tot slot Brian Merchant, over wie ik vorige week nog schreef, vermeldt ons paper in zijn nieuwsbrief, en hij zegt erover "See? It goes pretty hard." Wat wil een mens nog meer dan voorkomen in de nieuwsbrief van een bekende mede-antikapitalist?

Geniet van je boterham!

[[1]]: Grappig genoeg omschrijft Wikipedia het als een denigrerende term. Vind ik vrij rich voor iets dat al tamelijk vaak ontkracht is...!

[[2]]: Leuker dan een echte link over dat gezeur, is dit een sarcastische

[[3]]: Dit is een link naar deel 1, er zijn er 4, dus je moet wel even doorzetten.