Sign in Subscribe
12 min read

Special: Graeber & Moxon

Special: Graeber & Moxon

De net-niet elite blikt uit in het vermijden van systeemkritiek, schreef ik in het voorjaar in de Volkskrant, maar in all fairness, eigenlijk is niemand goed in systeemkritiek, met de uitzondering van twee auteurs wiens boeken die ik in deze vakantiespecial in een herfstzonnetje wil zetten.

Ten eerste: David Graeber. Ik ben echt een Graeber-fangirl geworden sinds ik van de zomer twee van zijn boeken achter elkaar verslonden heb. In de zomerspecial had ik het al over Utopia of Rules, nu ga ik het over zijn andere hebben: Bullshit Jobs. En, zoals ik al weken maanden aan het beloven ben: een stuk over A.R. Moxon.

Very fine people - A.R. Moxon

A.R. Moxon is voor mij meer een fenomeen dan een mens. Ik trof hem het eerste als JuliusGoat op Twitter (nu onder dezelfde naam op BlueSky), niet in die leuke vroege rommelige tijd zonder influencers, maar in de nadagen na de verkiezingen van Trump 1. Hij gebruikte in die tijd alleen dit pseudoniem, met foto van Groucho Marx als avatar, en schreef over van alles, over de tv-serie Lost bijvoorbeeld, maar vooral ook heel scherp over wat er gebeurde in de VS.

Misschien ken je 'm van deze quote, die regelmatig langskomt op de socials:

Historians have a word for Germans who joined the Nazi party, not because they hated Jews, but out of a hope for restored patriotism, or a sense of economic anxiety, or a hope to preserve their religious values, or dislike of their opponents, or raw political opportunism, or convenience, or ignorance, or greed.

That word is "Nazi." Nobody cares about their motives anymore.

Ik kwam er trouwens pas tijdens het lezen van dit boek achter dat deze quote van Moxon is! Ik schreef in weer een ander Volkskrant-stuk al kort over zijn beschouwingen, hoe hij zo mooi beschrijft dat Amerika in de basis altijd een land geweest is dat op white supremacy gebouwd is, en daar nooit echt afscheid van genomen heeft. Hij beschrijft, en dat is zo sterk aan het boek, op basis van zijn eigen leven, opgegroeid in een kerkelijke witte gemeenschap, waar hij altijd te horen kreeg dat zijn soort mensen de beste was, en hij dat gewoon voor waar aannam.

Stapje bij beetje ziet hij in dat leven als een witte, Christelijke heteroman hem allerhande voordelen heeft gegeven, en dat die voordelen ten koste zijn gedaan van andere mensen. In een van zijn hoofdstukken (die trouwens bijna allemaal ook als essays zijn verschenen op zijn site) vergelijkt hij dat met een straat. Jouw huis heeft waarde, onder andere, omdat het aan een mooie straat ligt, misschien met bomen erlangs, met goede parkeermogelijkheden, of vlotte toegang (maar niet te vlot!) tot de snelweg. Jij profiteert ervan dat jouw huis aan die weg ligt, maar het is niet jouw weg, het is onderdeel van een systeem.

The value of my street depends, intrinsically, on all of their streets. The collective aggregation of other people's streets provides me more value-much more, in fact-than my own specific street.

Dit is wat ik bedoel als ik het over systeemdenken heb! Straten zijn een systeem dat we samen maken, en de samenleving ook. En daar is het ook zo dat ik als wit mens profiteer van hoe andere witte mensen in de samenleving ingebed zijn. Dat de meeste politici en hoogleraren wit zijn, daar heb ik voordeel van.

Moxon's vergelijkingen zijn ongekend scherp; ook zijn metafoor, die ik eerder beschreef van de acties die je moet nemen als je verdwaalt. Toegeven en omdraaien horen erbij, stappen die in wit Amerika nauwelijks gezet zijn.

En niet allen zijn metaforen zijn goed, zijn schrijfstijl is echt like no other. Hij breekt voortdurend met allerhande stijlregels, zijn zinnen zijn ellenlang, en hij herhaalt binnen een hoofdstuk regelmatig zinnen meerdere keren, soms wel tot 10 keer toe. Binnen 100 pagina's gebruikt hij 5 keer de zin "Let me tell you a story". Zijn metaforen (zoals die van de straat) gaan pagina's lang door terwijl hij op tantrische wijze om de hete brei heen danst. Je weet na een tijdje waar hij heen wil, maar hij bouwt de metafoor op en op, van de straat naar wijk naar de gemeente die besluiten neemt over de straten en laat veel van de vertaling naar racisme aan jou als lezer over. I know, dit klinkt idioot, je moet het zelf lezen om te snappen hoe goed dat kan werken.

Door die idiosyncratische stijl wil je blijven lezen, en omdat hij zelf ook zo geloofd heeft in de superioriteitsretoriek (hij noemt het boek "a fool's confession" is het denk ik goed te lezen is, al is het een bittere pil, voor mensen die zelf ook zo zijn opgegroeid, wat we in feite allemaal zijn).

Ik geloof dat als je dit boek leest, je Amerika en ook Nederland beter gaat snappen, omdat het niet gaat over mensen maar over systemen. En juist dat is nodig om echt verder te komen [[1]].

Bullshit Jobs - David Graeber

En dan de geweldige systeemkritiek van Graeber! Het is en boek het waard is om in zijn geheel te lezen, om meerdere redenen. Ten eerste is het verhaal erachter heel erg leuk, Graeber schreef in 2013 een korte blogpost over bullshit banen en daarna begonnen veel mensen hem te mailen dat ze zijn concept zo herkenden, waarna hij hen verhalen, vaak in lange, gedetailleerde emailconversaties gebruikte als onderzoeksdata. Door die manier van onderzoek doen kreeg hij een inkijkje in mensen hun kijk op hun werk die op een andere manier (met gewone vragenlijsten, bijvoorbeeld) haast niet te doen was geweest.

Soms moet je als onderzoeker meebewegen met iets dat gebeurt, want hij had natuurlijk nooit kunnen voorspellen dat zijn post zo viral zou gaan en tot data zou leiden. Ik denk dan als wetenschapper weer: hoeveel mensen hebben de vrijheid om om zomaar opeens zo'n project op te pikken? Ergens is het hele boek ook onderdeel van de systeemkritiek: Graeber baan is geen bullshitbaan, juist omdat hij met zijn werk de wereld in kaart brengt, en hij daar zelf, overduidelijk, plezier uit haalt.

Anyway, terug naar het onderwerp van het boek, dat volgens mij in populaire media totaal verkeerd begrepen is. Het punt van bullshit jobs dat Graeber zo scherp maakt is dat mensen zonder werk in het huidige systeem geen waarde hebben, en dat ze dat zelf ook voelen. Zonder baan ben je een nietsnut. Dat is precies het uitgangspunt van Moxon, die schrijft:

Every human being is a unique and irreplaceable work of art, carrying intrinsic and unsurpassable worth.

Graeber zegt ook dat ieder mens waarde zou moeten hebben, maar dat in deze wereld niet heeft.

It’s not just an assault on the person’s sense of self-importance but also a direct attack on the very foundations of the sense that one even is a self. A human being unable to have a meaningful impact on the world ceases to exist.

Graeber vertaalt dat dan naar werk. In een kleinere community hadden veel mensen wat zinnigs bij te dragen, een bakker, een slager, een kleermaker. Iets kunnen maken was een manier om waarde te hebben (letterlijk en figuurlijk) maar langzaam werd waarde (Graeber citeert hier Harry Braverman) "no longer the ability to make things but simply the ability to purchase them".

Maar omdat er zoveel taken geautomatiseerd zijn, zijn er niet genoeg klusjes, en moeten mensen dus zinloze dingen gaan doen om geld te hebben om waarde te 'verdienen'. Papier rondschuiven, vergaderen, je kent het. Volgens onderzoek dat Graeber citeert is het percentage dat mensen besteden aan 'echt werk' van 46 in 2015 gedaald naar 39 in 2016 vanwege "time dealing with emails (up from 12 percent to 16 percent), “wasteful” meetings (8 percent to 10 percent), and administrative tasks (9 percent to 11 percent)."

En, iemand betalen is een vorm van macht over iemand hebben. Het scherpste voorbeeld vond ik toen Graber schreef dat als er geen werk is (bijv als je in een winkel staat en er zijn geen klanten), dan mag je niet niksen want "daar betaal ik je niet voor". Het gaat dus niet om het werk doen dat moet gebeuren, maar om eruit zien alsof je nuttig bezig bent. Tsja, als dat the assignment is, dan gaan mensen maar weer eens voor de 10e keer het magazijn tellen om wat te doen te hebben. Anders verveel je je of krijg je op je kop.

Graeber roept ons op om na te denken over dat systeem, maar hoe lazen we er over in de Nederlandse media? Nou zo:

'Stel jezelf de vraag: heeft mijn werk eigenlijk wel zin?'

Nu ik het boek heb gelezen lijkt dat me nou totaal niet het punt. Het punt gaat niet over jouw baan, maar over de wereld. En als het om jou draait, als je dan in jouw invloedssfeer wat wilt doen om de wereld beter te maken, denk dan na over de bullshitbanen die jij met jouw baan in leven houdt. Wie in jouw bedrijf doet er zinloos werk lager in de hiërarchie en kan jij daar op kleine schaal wat aan doen?

Wij hebben dit systeem zo gemaakt, zegt Graeber, en we kunnen het ook anders maken, op kleine en grote schaal. Zoals hij schrijft in Utopia of Rules:

"The ultimate, hidden truth of the world is that it is something that we make, and could just as easily make differently."

Events!

Na de vakantie zijn er natuurlijk weer leuke events waar je me kan treffen!

Geniet van je boterham en van de wintertijd; morgen lekker een vroeg zonnetje!

[[1]]: Dus de nieuwsbrieflezer die mij Jonathan Haidt's The Righteous Mind aanraadde heeft mijn standpunt niet goed gesnapt; we moeten niet kijken naar wat individuen doen en die daarom veroordelen, maar naar de systemen die we gemaakt hebben.

English

The sub-elite excels at avoiding criticism of the system, I wrote in De Volkskrant last spring (Dutch), but in all fairness, no one is really good at criticizing the system, except the two authors whose books I will highlight in this mini-holiday special.

One: David Graeber. I have become a real Graeber fangirl since devouring two of his books in a row this summer. In the summer special, I already talked about Utopia of Rules, now I'm going to talk about his other book: Bullshit Jobs. And, as I've been promising for weeks months: A.R. Moxon.

Very fine people - A.R. Moxon

To me, A.R. Moxon is more a phenomenon than a person. I first encountered him as JuliusGoat on Twitter (under the same name now on BlueSky), not in those fun early Twitter days without influencers, but in the aftermath of Trump's first election. At the time, he only used this pseudonym, with a photo of Groucho Marx as his avatar, and wrote about all kinds of things, such as the TV series Lost, but above all very sharply about what was happening in the US.

You may know him from this quote, which regularly appears on social media:

Historians have a word for Germans who joined the Nazi party, not because they hated Jews, but out of a hope for restored patriotism, or a sense of economic anxiety, or a hope to preserve their religious values, or dislike of their opponents, or raw political opportunism, or convenience, or ignorance, or greed.

That word is “Nazi.” Nobody cares about their motives anymore.

By the way, I only discovered that he wrote this while reading very Fine People! In yet another Volkskrant article, I wrote briefly about his reflections, how he beautifully describes how America has always been a country founded on white supremacy and has never really said stopped being that. He describes, and this is what makes the book so powerful, his own life experiences, growing up in a churchgoing white community, where he was always told that his kind of people were the best, and he simply accepted that as true.

Little by little, he realizes that his life as a white, Christian heterosexual man has given him all kinds of advantages, and that those advantages have come at the expense of other people. In one of his chapters (almost all of which have also been published as essays on his website), he compares this to a street. Your house has value, among other things, because it is located on a beautiful street, perhaps lined with trees, with parking facilities, or easy access (but not too easy!) to the highway. You benefit from your house being located on that road, but it is not your road, it is part of a system.

The value of my street depends, intrinsically, on all of their streets. The collective aggregation of other people's streets provides me with more value—much more, in fact—than my own specific street.

This is what I mean when I talk about systems thinking! Streets are a system that we create together, and so is society. And there, too, as a white person, I benefit from how other white people are embedded in society. I benefit from the fact that most politicians and professors are white.

Moxon's comparisons are incredibly sharp, as is his metaphor, which I described earlier, of the actions you need to take when you get lost. Admitting it and turning around are part of it, steps that are rarely taken in white America.

And not only are his metaphors good, his writing style is truly like no other. He constantly breaks all kinds of style rules, his sentences are endless, and he regularly repeats sentences several times within a chapter, sometimes up to 10 times. Within 100 pages, he uses the phrase “Let me tell you a story” five times. His metaphors (such as those about the street) go on for pages while he dances around the issue in a tantric way. After a while, you know where he's going, but he builds up the metaphor, from the street to the neighborhood to the municipality that makes decisions about the streets, leaving much of the translation to racism up to you, the reader. I know, this sounds crazy, you have to read it yourself to understand how well it works.

His idiosyncratic style makes you want to keep reading, and because he himself believed so strongly in the rhetoric of superiority (he calls the book “a fool's confession”), I think it's a good read, even if it's a bitter pill to swallow, for people who grew up that way themselves, which in fact we all did.

I believe that if you read this book, you will understand America, because it is not about people but about systems. And that is precisely what is needed to move forward [[11]].

Bullshit Jobs - David Graeber

And then there is Graeber's brilliant critique of the system! It is a book worth reading in its entirety, for several reasons. Firstly, the story behind it is very interesting. In 2013, Graeber wrote a short blog post about bullshit jobs, after which many people started emailing him to say how much they recognized his ideas. He then used their stories, often in long, detailed email conversations, as research data. This method of research gave him insight into people's views on their work that would have been almost impossible to obtain in any other way (using regular questionnaires, for example).

Sometimes, as a researcher, you have to go with the flow, because he could never have predicted that his post would go viral and lead to this data. As a scientist, I wondered: how many of us have the freedom to suddenly pick up a project like that? In a way, the entire book is also part of a critique of the system: Graeber's job is not a bullshit job, precisely because his work helps others to understand the world, and he himself, clearly, derives pleasure from that.

Anyway, back to the subject of the book, which I think has been completely misunderstood in the popular media. The point of bullshit jobs that Graeber makes so well is that people without work have no value in the current system, and that they themselves feel this. Without a job, you are nothing. That is precisely the starting point of Moxon, who writes:

Every human being is a unique and irreplaceable work of art, carrying intrinsic and unsurpassable worth.

Graeber also says that every human being should have value, but does not in this world.

It’s not just an assault on the person’s sense of self-importance but also a direct attack on the very foundations of the sense that one even is a self. A human being unable to have a meaningful impact on the world ceases to exist.

Graeber then translates that into work. In a smaller community, many people had something meaningful to contribute, such as a baker, a butcher, or a tailor. Being able to make something was a way to have value (literally and figuratively), but slowly value (Graeber quotes Harry Braverman here) “no longer the ability to make things but simply the ability to purchase them”.

But because so many tasks have been automated, there are not enough jobs, and so people have to do meaningless things to have money to ‘earn’ value. Shuffling paper, attending meetings, you know the drill. According to research cited by Graeber, the percentage of time people spend on “real work” fell from 46% in 2015 to 39% in 2016 due to “time dealing with emails (up from 12 percent to 16 percent), ‘wasteful’ meetings (8 percent to 10 percent), and administrative tasks (9 percent to 11 percent)”.

And paying someone is a form of power over them. I found the most striking example when Graber wrote that if there is no work to be done (e.g., if you are working in a store and there are no customers), you are not allowed to do nothing because "that's not what I'm paying you for". So it's not about doing the work that needs to be done, but about looking like you're doing something useful. Well, if that's the assignment, then people will go and count the warehouse for the 10th time just to have something to do. Otherwise, you'll get bored or get yelled at.

Graeber calls on us to think about that system, but how did we read about it in the Dutch media? Well, like this:

“Ask yourself: does my work actually make sense?”

Now that I've read the book, that doesn't seem to be the point at all. The point is not about your job, but about the world. And if it's about you, if you want to do something in your sphere of influence to make the world a better place, then think about the bullshit jobs that you keep alive with your job. Who in your company does meaningless work lower down in the hierarchy, and can you do something about that on a small scale?

We created this system, says Graeber (in Utopia of Rules), and we can change it:

"The ultimate, hidden truth of the world is that it is something that we make, and could just as easily make differently."

Events!

After the holidays, there will be events where you can meet me!

Enjoy your sandwich and the extra early sun tomorrow (if you are in the Netherlands that is).

[[11]]: So the newsletter reader who recommended Jonathan Haidt's The Righteous Mind to me didn't quite understand my point; we shouldn't look at what individuals do and judge them for it, but at the systems we have created.

Member discussion